توضیحات
مقدمهای بر هیستری «Hysteria از ریشهی لاتینی Hystera/ ustera رحم مادر»
مفهوم بیماری هیستری بسیار پیشین است و به هیپوکراتس «Hippokrates» باز میگردد. توصیف هیستری تروماتیک «Traumatic» توسط شارکو jean-Martin Charcot (1825-1893) و کشف سببشناسی «Aetiology» روانی هیستری به موازات سرآغاز نظریهپردازی روانکاوی «Psychoanalysis» و کشف مفاهیم بنیادین آن نظیر ضمیر ناآگاه «The Unconscious»، پس رانش «Repression»، انتقال «Transference»، مقاومت «Resistance»، همسانسازی «Identification»، خیالورزی «Phantasy»، تعارض «Conflict» دفاعی و مانند آن پیش میرود و بنیانگذار این نظریه، زیگموند فروید Sigmund freud (1856-1939)، در حوزۀ رواننژندی «Neurosis» یکی از دو شکل اصلی آن را رواننژندی هیستریایی مینامد. همچنین سنخی از رواننژندی را که نشانۀ بارز بیماریش هراس «Phobia» (فوبی) است، در پیوند با ساخت هیستری قرار میدهد و آن را هیستری اضطرابی «Anxiety Hysteria» مینامد. فروید در تحلیل هانس کوچک (تحلیل هراس یک پسر بچۀ پنج ساله، 1909) «Analysis of a Phobia in a five-year-old Boy (Little Hans)» نشانگان فوبیایی را تحت این عنوان، هیستری اضطرابی، میآورد و در پیوند با آن از هیستری تبدیلی «Conversion hysteria» سخن میگوید، که مشخصهاش را چیرگی نشانههای تبدیلی تعیین کرده است. فروید بر شباهت ساختاری این دو نوع هیستری تاکید میورزد. در کارهای نخستین فروید، این اصطلاح هیستری تبدیلی دیده نمیشود، چرا که ساز و کار دفاعی تبدیل (به تعبیر فروید، پرش از امر روانی به اینرواسیون «Innervation» تنانه، از منظر اقتصادی «Economic»، جدایی لیبیدو «Libido» از تصور (Idea (Vorstellung) در روند پسرانش و جایگزینی انرژی لیبیدویی جداشده در امر بدنی)، هیستری را به طور کلی مشخص میساخته است.
او در سالهای 1894 و 1895 همراه بروئر Josef Bruer (1842-1925) در تبیین دفاع هیستری، دو شکل هیستری را از هم متمایز میسازد: هیستری هیپنوییدی «Hypnoid hysteria» و هیستری احتباسی «Retention hysteria» (وقتی عواطف «Affects» به خاطر شرایط نامناسب بیرونی نتوانند برونریزی شوند).
این دفاع در برابر تصورهایی است، که عواطف سرشار از نالذتی «Unpleasure» را فرا میخوانند. زمانی که فروید دریافت، دفاع در هر هیستریی نقشی ایفا میکند، دیگر از این اصطلاح بهره نجست.
بعدتر فروید تشخیص داد، که تعارض ناآگاهانه به عنوان علت اصلی هیستری دیده میشود. این گزارۀ او: «هیستریک از خاطرهها رنج میبرد» «از یادمان «Memory»های ناآگاه فراموش شدهای که با عاطفهای نیرومند در پیوندند» از طریق معنای محورینی که به زندگانی خیالین و واقعیت روانی «Psychic reality» بیمار داد، دامنۀ وسیعتری یافت. از این منظر تبدیل نیز به مثابۀ ارضای میل «Wish» ناآگاهانه و جنسانیت «Sexuality» دوران کودکی (ناکامی در انحلال عقدۀ ادیپ «Oedipus Complex» و ناچیرگی بر اضطراب اختگی «Castraion Anxiety» به عنوان تعارضی مرکزی مورد توجه قرار گرفت.
پس ازجنگ جهانی دوم اصطلاح هیستری تبدیلی با رواج پزشکی روانتنی «Psychosomatic Medicine» بر بنیاد روانکاوی که کسانی چون فرانز آلکساندر Franz Alexander (1891-1964) و آلکساندر میچرلیش Alexander Mitscherlich (1908-1982) آن را رشد دادند، وزن ویژهای پیدا کرد.
در فرانسه جنبش سورئالیستی «Surrealism» اصطلاح “زیبایی متلاطم” «Beuté convulsive» را مطرح ساخت، تا هیستری را به مفهوم تصویری هنر نوین بدل سازد، گاولتیر «Jules de Gaultier (1858-1942)» از بوواریسم «Bovarism» (برگرفته از بنمایۀ رمان مادام بوواری «Madame Bovary» نوشتۀ گوستاو فلاوبر Gustav Flaubert (1821-1880) سخن گفت و سندرم مادام بواری عنوان گردید، که رواننژندی نرگسانه «Narcissistic»ای با گرایش مالیخولیایی «Melancholia» و درونمایهای شدیداً هیستریک را مشخص میسازد.
ژاک لاکان Jacques Lacan (1901-1981) این اصطلاح را در گزارش بیمارش امه Aimée (Marguerite Anzieu) به کار بست. بعدتر او به ساخت هیستری در ساختار رواننژندی توجه خود را معطوف داشت و در سمینار سالهای 1955 و 1956 عنوان کرد، که در هیستری پرسش معطوف به جایگاه جنسیتی سوژه «Subject» است: “من زنم یا مردم؟”، “زنی بودن چیست؟”. او بر این باور بود، که ساختار اشتیاق «Desire» به مثابۀ اشتیاق دیگری بزرگ «Other»، در هیستری آشکارتر از همۀ ساختارهای بالینی دیگر است. وی پیوسته از زوایای مختلف به این مفهوم پرداخت. در درمان روانکاوانه نیز ضروری دید آنالیزان هیستریزه شود. البته باید بین ساختار بالینی هیستری و گفتمان هیستریک «The hysteric’s Discourse» در آثار لاکان تمایز قائل شد، گفتمانی (یکی از چهار گفتمان: ارباب، دانشگاهی، هیستریک و روانکاو) «Master, University, Hysteric and Analyst» که شکلی ویژه از ارتباط اجتماعی را بیان میدارد و به تعبیری، هیستوری «History» هیستری است.
در این ویژهنامه سمینارهای کلود نوئل پیکمان «Claude-Noële Pickmann» در پیوند با هیستری و ترجمۀ یکی از مقالات او را میخوانید.
او یکی از شناختهشدهترین چهرههای روانکاوی لاکانی است که در فرانسه و کشورهای مختلف دیگر به آموزش روانکاوی لاکانی میپردازد و از اعضای انجمن فضای روانکاوانه «Espace Analytique» و بنیاد روانکاوی اروپا «La Fondation Européenne pour La Psychanalyse» است.
این سمینارها با همکاری “انجمن روانپژوهان”، انجمن “فضای روانکاوانه”، “بنیاد اروپایی روانکاوی”، درفرانسه و مرکز خدمات روانشناختی سیاووشان در ایران در پاییز و زمستان 99 در سیاووشان برگزار شد. شايان ذكر است، براي ترجمۀ همزمان آقايان دكتر حسن مكارمي و دكتر نادر آقاخاني از انجمن روانپژوهان و براي مديريت هماهنگي سمينارها در فرانسه جناب آقاي دكتر هوشنگ گيلياردي رييس انجمن پزشكي و روانكاوي فرانسه همكاري داشتند.
منابع:
1) Studies on Hysteria, (1895), Sigmund Freud.
2) Fragment of an Analysis of a case of hysteria, (1905), Sigmund Freud.
3) The language of Psychoanalysis, (1973), J. Laplanche & J. -B. Pontalis.
4) An introductory dictionary of Lacanian Psychoanalysis, (1995), Dylan Evans.
5) Dictionary of psychoanalysis, (1998), Elisabeth Roudinesco, Michel Plon.
6) http://www.Lacaninireland.com
در این شماره میخوانید:
ویژهنامۀ هیستری از منظر روان کاوی فرویدی-لاکانی:
فعلیت و هیستری / کلود نوئل پیکمن / فرید درفشی
فانتاسمای هیستریایی و فانتاسم وسواسی / کلود نوئل پیکمن / فرید درفشی
جایگزینی توسط نشانه؛ یک مورد آنورکسیا / کلود نوئل پیکمن/ میثم بازانی
ویژهنامۀ ضمیمه؛ کرونا ویروس از منظر روان-انسانشناختی:
تاثیرات مختلف همهگیری در زندگی فردی و اجتماعی / هادی رحیمیدانش و زهرا رجائی
ویروس اختلال یا اختلال ویروسی، جهشهای امر واقع / سیامک ظریفکار
ویروس کرونا، حملۀ امر واقع / فریده عیسیوند
اضطرابهای کار اضطراری؛ تاملاتی در باب کرونا و کاغذ استنجا / ایرج اسماعیلپور قوچانی
بحران؛ ملاحظاتی فلسفی پیرامون مواجهه با اپیدمیِ کرونا / جان ورواک / علی هداوند
ویروس کرونا و وحشت / مجتبی تاشکه
تأملات روانکاوانه:
آنچه در روانکاوی از لاکان آموختم / ژرار پومیه
ترجمه در حوزۀ روانکاوی فرویدی- لاکانی:
ساختدهیها در روانکاوی / زیگموند فروید / علی فولادین و حسین مجتهدی
دیباچهای بر “درآمدی بر خوانش لکان” / حسن مکارمی
درآمدی بر خوانش لکان (بخش نخست) / ژوئل دُر / مهدی خوریانیان
ادیبان آفرینشگر و رویای روزبینی/ زیگموند فروید / درو دانلیان
پیرامون بازشناسی اشتباه در طی کار تحلیلی/ زیگموند فروید / هدیه ذبیحی
روانکاوی و امر اجتماعی:
گزارشی از سخنرانی “مکتب فرانکفورت و روانکاوی” / حسینعلی نوذری
افول تمدن / گلنوش شهباز
وضع قانون؛ بُعد روانی و گسترۀ اجتماعی / الترا استیمیلی / علی هداوند
روانکاوی و سینما:
سینما و روانکاوی؛ تبار مشترک / مازیار اسلامی
پارازیت به مثابۀ تعفن شکاف در فاضلاب درون و بیناسوژگانی / سیامک ظریفکار
مادر فالیک و پسران زیبا: داستانی تازه یا آرزویی قدیمی؟ / سحر سخایی
پونکتوم، نگاه خیره و سراسربین؛ شرحی بر بازیهای سرگرمکنندۀ میشائل هانکه / علی هداوند
روانکاوی و زبانشناسی:
حروف مقطعه و دیگری / مرتضی کربلاییلو
روانکاوی و نقد ادبی:
روانکاوی و ادبیات مدرن / توماس آنتس / محمّد مبشّری
جستجویی در پی هیچ: تحلیل روانکاوانۀ کتاب “مرگ در تختخواب دیگری” نوشتۀ مرضیه ابراهیمی / سلمان جلالی
بسان یک تداعی / علی پژوهنده
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.